Η οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή πάθηση των οστών. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η μείωση της ποιότητας των οστών, δηλαδή η χαμηλή οστική μάζα και η διαταραχή της δομής των οστών, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ανθεκτικότητας τους και την αυξημένη πιθανότητα καταγμάτων.
Οστεοπόρωση : τύποι
Η οστεοπόρωση διακρίνεται σε δύο τύπους την πρωτοπαθή και τη δευτεροπαθή. Ο συχνότερα εμφανιζόμενος τύπος είναι η πρωτοπαθής οστεοπόρωση και συγκεκριμένα η μετεμμηνοπαυσιακή. Αφορά γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και είναι απόρροια της μειωμένης παραγωγής οιστρογόνων. Ακολουθεί η πρωτοπαθής οστεοπόρωση της τρίτης ηλικίας, η οποία αφορά εξίσου και τα δύο φύλα. Εμφανίζεται σε ανθρώπους άνω των 70 ετών και είναι αποτέλεσμα της φυσικής φθοράς του οργανισμού.
Η δευτεροπαθής οστεοπόρωση απαντάται σε ανθρώπους που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα, δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα, υπογοναδισμό κτλ. Επιπλέον ενδέχεται να εμφανιστεί σε ασθενείς που λαμβάνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα συγκεκριμένα φάρμακα όπως κορτιζόνη, ηπαρίνη, αντιεπιληπτικά κτλ.
Οστεοπόρωση : ποιοι χαρακτηρίζονται από αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης
Από αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν οστεοπόρωση χαρακτηρίζονται :
- Όσοι έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό
- Όσες γυναίκες μπουν πρόωρα στην εμμηνόπαυση πχ λόγω υστερεκτομής
- Όσοι ακολουθούν διατροφή πτωχή σε βιταμίνη D και ασβέστιο
- Όσοι ανήκουν στην κατηγορία των καπνιστών
- Οι εξαιρετικά λιποβαρείς
- Όσοι λαμβάνουν χρόνια αγωγή με κοστικοστεροειδή
- Όσοι καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες οινοπνευματωδών ποτών
- Όσοι δεν ασκούνται και κάνουν καθιστική ζωή
- Όσοι έχουν πολύ ανοιχτό φωτότυπο επιδερμίδας
Οστεοπόρωση : ποια είναι η συχνότητα εμφάνισης
Η οστεοπόρωση εμφανίζεται μετά την ηλικία των 50 ετών και προτιμά τις γυναίκες σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τους άντρες. Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες χώρες η οστεοπόρωση αφορά το 35% περίπου των γυναικών και το 18% των ανδρών άνω των 50 ετών. Όσον αφορά την Ελλάδα το 28,4% των γυναικών ηλικίας 50 ετών και άνω πάσχει από οστεοπόρωση ενώ το θλιβερό είναι πως το 70% περίπου από αυτές δεν το γνωρίζει.
Οστεοπόρωση : ποια είναι τα συμπτώματα
Η οστεοπόρωση για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι εντελώς ασυμπτωματική. Αυτό σημαίνει πως το άτομο μπορεί για χρόνια να πάσχει από τη νόσο χωρίς να το έχει αντιληφθεί. Το πρώτο σύμπτωμα συνήθως είναι το κάταγμα. Δυστυχώς όμως όταν συμβεί αυτό η οστεοπόρωση έχει ήδη διαταράξει τη δομή των οστών και τον όγκο της οστικής μάζας.
Το κάταγμα ενδέχεται να συμβεί σε οποιοδήποτε σημείο του σκελετού αλλά ως επί το πλείστον συμβαίνει στο μηριαίο οστό, στους σπονδύλους ή στο αντιβράχιο μετά από κάποια απλή πτώση. Ως εκ τούτου η προληπτική εξέταση μέτρησης της οστικής μάζας καθίσταται απαραίτητη για όσους ανήκουν στις κατηγορίες αυξημένου κινδύνου που αναφέρθηκαν προηγουμένως , όπως επίσης και για τα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών.
Οστεοπόρωση : με ποιον τρόπο γίνεται η διάγνωση
Η οστεοπόρωση μπορεί να διαγνωσθεί με σχετική ευκολία όταν έχει ήδη προκύψει κάποιο κάταγμα μέσω της καταγραφής του ιστορικού, της κλινικής εξέτασης και της μέτρησης της οστικής πυκνότητας. Το θέμα που τίθεται είναι είναι εάν μπορεί να διαγνωσθεί πριν προκύψει το κάταγμα. Ο μόνος τρόπος για να συμβεί αυτό είναι να υποβληθεί το άτομο σε εξέταση μέτρησης της οστικής πυκνότητας. Όταν η εξέταση πρόκειται να γίνει σε άτομα κάτω των 60 ετών , η μέτρηση πραγματοποιείται στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης ενώ όταν γίνεται σε άτομα άνω των 60 ετών πραγματοποιείται στο μηριαίο οστό. Αν και υπάρχουν αρκετές μέθοδοι για τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας, η πιο αξιόπιστη μέθοδος είναι η DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry) ή αλλιώς μέτρηση της απορρόφησης διπλοενεργειακών φωτονίων.
Πρόκειται για μια ανώδυνη, απλή και σύντομη εξέταση, η οποία δεν επιβαρύνει τον ασθενή με βλαβερή ακτινοβολία.
Οστεοπόρωση : υπάρχει θεραπεία;
Η μέχρι σήμερα υπάρχουσα θεραπεία δεν μπορεί να επιτύχει την πλήρη αναπλήρωση της απολεσθείσας οστικής μάζας ούτε να αποκαταστήσει πλήρως τη διαταραχή που έχει υποστεί η δομή των οστών. Ωστόσο έχουμε στη διάθεσή μας θεραπευτικές μεθόδους που αν εφαρμοστούν σωστά είναι δυνατό να επιτευχθεί :
- Αύξηση της οστικής μάζας σε ικανοποιητικό βαθμό
- Διακοπή περαιτέρω οστικής μείωσης
- Περιορισμός του κινδύνου εμφάνισης κατάγματος
Σήμερα χορηγούνται διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα που η δράση τους έγκειται στην αύξηση της οστικής παραγωγής και στη διακοπή της οστικής απορρόφησης. Τα κυριότερα από αυτά είναι :
- Συμπλήρωμα βιταμίνης D
- Συμπλήρωμα Ασβεστίου
- Οιστρογόνα
- Διφωσφονικά
- Καλσιτονίνη
- Παραθορμόνη
- Δενοσουμάμπη
- Ρανελικό Στρόντιο
- Τεριπαρατίδη
- Ραλοξιφένη
Το φαρμακευτικό σχήμα που θα επιλεγεί προκειμένου να καταπολεμηθεί η οστεοπόρωση εξαρτάται από την ιδιαίτερη περίπτωση κάθε ασθενή, τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του όπως επίσης και από τα αποτελέσματα της εξέτασης οστικής μέτρησης.
Οστεοπόρωση : πρόληψη
Όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως ηλικίας θα πρέπει να λάβουν σωστή και έγκαιρη ενημέρωση όσον αφορά την οστεοπόρωση και με ποιον τρόπο μπορούν να την προλάβουν. Η βάση της πρόληψης είναι η απόκτηση της μεγαλύτερης δυνατής οστικής πυκνότητας μέχρι την ηλικία των 20 ετών. Το να καταφέρουμε δηλαδή να κτίσουμε δυνατά και υγιή οστά κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Σπουδαίο ρόλο επίσης διαδραματίζει η διατήρηση αυτής της οστικής πυκνότητας έως την ηλικία των 45 ετών και έπειτα. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό επιβάλλεται τα άτομα να :
- Ακολουθούν μία σωστή διατροφή, πλούσια σε γαλακτοκομικά προϊόντα
- Να εντάξουν στο καθημερινό τους πρόγραμμα ήπιας μορφής άσκηση,όπως πχ το περπάτημα ή το κολύμπι
- Να διακόψουν το κάπνισμα, εφόσον ανήκουν στην κατηγορία των καπνιστών
- Να καταναλώνουν με μέτρο αλκοολούχα ποτά